Fase 1: Project idee

Onderwerpen die beschouwd moeten worden binnen de stap “project idee” [CASTILLO ET AL 2012, aangepast]

Elk projectidee begint met het stellen van vragen, bijvoorbeeld of een biogasinstallatie past binnen de activiteiten van het bedrijf, of het project uw bedrijf in zijn ontwikkeling vooruit kan helpe, welke informatie nodig is om deze vragen te beantwoorden en om een specifiek projectidee verder te ontwikkelen.

Deze eerste inschatting hoeft nog niet tot een definitieve beslissing leiden. Belangrijker is dat er minstens één en eventueel meerdere opties zijn voor een succesvolle realisatie van het project. Door deze eerste kwalitatieve en ruwe kwantitatieve berekeningen zal een duidelijker idee over het project worden verkregen, zoals de substraattoevoer, het vermogen van de installatie en de hoeveelheid geproduceerde energie. Hierna wordt besloten om het project hier te stoppen of om in detail verder te gaan met de ontwikkeling van het projectidee. De verschillende aspecten van deze eerste stap worden verder in detail besproken.

De online rekentool helpt bij de ontwikkeling van het projectidee.

Input (mest & co-substraten)
Maak een inschatting welke vergistbare substraten op lange termijn aanwezig zijn op het bedrijf en op welk moment tijdens het jaar ze beschikbaar zijn (continu, enkel in bepaalde seizoenen of eenmalig per jaar). Biomassa met een hoog gehalte aan cellulose of “zwaar” substraat zoals bijvoorbeeld paardenmest met stro moeten eventueel worden voorbewerkt. Houtige biomassa is niet geschikt voor anaerobe vergisting. In aanvulling hierop zou substraat afkomstig van nabijgelegen landbouw- of industriebedrijven moeten worden overwogen. Volgende vragen zijn hierbij relevant:

  • Welke soorten eigen substraat (bv. mest, klavergras, energiegewassen en/of landbouwresiduen zoals aardappelschillen) zijn beschikbaar op lange termijn?
  • Heb ik plannen om op (middel)lange termijn mijn bedrijf te veranderen?
  • Zal het substraat dat op mijn bedrijf wordt geproduceerd genoeg zijn om op lange termijn een biogasinstallatie te doen draaien?
  • Zijn er dichtbij leveranciers die op regelmatige basis en op lange termijn substraat kunnen leveren en tegen welke kostprijs?
  • Weegt het gebruik van deze externe substraten op tegen mogelijke hygiënerisico’s?
  • Is het substraat geschikt voor anaerobe vergisting?
  • Is eventueel voorbewerking van de biomassa nodig?
  • Hoeveel ton zal jaarlijks beschikbaar zijn en op welk moment?
  • Welke vooropgestelde kwaliteit heeft de biomassa (biogasopbrengst per ton)?
  • Hoe is de omliggende infrastructuur – zal ik en/of de leverancier het substraat gemakkelijk en goedkoop naar de installatie kunnen vervoeren?
Biogasinstallatie & capaciteit
Het potentieel aan substraat en het daaruit volgende potentieel aan biogas bepalen de capaciteit en het ontwerp van de biogasinstallatie en de hoeveelheid geproduceerde energie. Gebaseerd op de veronderstelde substraateigenschappen kan een eerste inschatting worden gemaakt van het type, de grootteorde en het vermogen van de installatie. Er is een ruim gamma aan technologieën voor de kleinschalige winning van biogas op de markt. Welk concept is het meest geschikt voor het substraatmengsel dat op jouw bedrijf beschikbaar is? Een classificatie kan worden gemaakt op basis van verschillende criteria zoals

  • drogestofgehalte van het substraat (natte of droge vergisting)
  • aanvoer (continu, quasi-continu of in batch)
  • concept (met roervat, compact systeem, torensystemen/hoge vergisters)
  • procestemperatuur (mesofiele of thermofiele werking)

De capaciteit van de installatie hangt in grote mate af van het substraatmengsel en de specifieke gas- en methaanopbrengst hiervan. Gebaseerd op standaardwaarden voor elk type biomassa dat wordt gebruikt, kan de potentiële jaarlijkse biogas- en methaanopbrengst worden geschat. Deze kan vervolgens worden gebruikt voor de dimensionering van de biogasinstallatie en voor de schatting van de hoeveelheid geproduceerde energie. De capaciteit van de installatie wordt meestal uitgedrukt als de geproduceerde hoeveelheid elektriciteit (kWhel), warmte (kWhth), biogas of biomethaan (m³/uur). Met de online rekentool  kan een eerste inschatting worden gemaakt van de biogasproductie en van de grootte van de installatie.

Output (energie & digestaat)
Op basis van de potentiële gasopbrengst van de jaarlijks beschikbare substraten, kan een eerste inschatting worden gemaakt van de te verwachten hoeveelheid energie. Vervolgens zal moeten worden nagedacht over hoe deze geproduceerde energie kan worden ingezet. Afhankelijk van het conversieproces (WKK, ketel of productie van groen gas) worden verschillende soorten energie of producten geproduceerd. Biogas wordt in de meeste gevallen gebruikt om elektriciteit en warmte te produceren in een WKK op eigen bedrijf. De elektriciteit kan op het distributienet worden ingevoed of voor eigen gebruik op het bedrijf worden aangewend. De geproduceerde warmte dient in de eerste plaats om het vergistingsproces op temperatuur te houden. Afhankelijk van de installatiegrootte, het substraatmengsel (een hoog mestgehalte vraagt veel warmte) en de weersomstandigheden, kan een deel van de warmte worden gebruikt voor de verwarming en de productie van warm water op het bedrijf. Het kan eveneens mogelijk zijn om warmte aan externe afnemers te leveren (bv. kassen, varkensbedrijven, naburige huizen en bedrijven zoals verzorgingshuizen, zwembaden lichte industrie enz.). In plaats van alleen restwarmtelevering van de WKK kan ook al het biogas kan worden gebruikt in een verwarmingsketel. Daarnaast kan biogas worden opgewerkt tot groen gas (met dezelfde kwaliteit als aardgas) om vervolgens in het aardgasnet te worden gepompt. Het vergistingsproces heeft als nevenproduct digestaat dat kan worden gebruikt als meststof.  De eigenschappen van het digestaat worden voornamelijk bepaald door het substraat en door het anaerobe vergistingsproces zelf. De volgende vragen moeten worden gesteld:

  • Welke vorm(en) van energie wil ik produceren (elektriciteit/warmte, warmte of gas)?
  • Is de energieproductie enkel bedoeld voor eigen gebruik op de boerderij?
  • Wie zal de energie kopen?
  • Zijn er potentiële afnemers in de nabijheid van mijn bedrijf?
  • Moet ik investeren in een lokaal netwerk?
  • Hoeveel warmte moet er elke maand worden geleverd?
  • Zal er genoeg warmte over zijn om een continue levering aan externe klanten te verzekeren?
  • Hoeveel digestaat zal ik produceren?
  • Welke mogelijkheden bestaan er m.b.t. de navergisting?
  • Zorgen deze voor extra kosten of extra inkomen?
Investering & exploitatie
Gebaseerd op de eerste schatting van de jaarlijkse biogasopbrengst van de beschikbare biomassa en de daaruit volgende installatiegrootte, kan een eerste kostenraming van de noodzakelijke investeringen worden gemaakt. Ook mogelijke inkomsten kunnen worden ingeschat. De online rekentool van BioEnergy Farm geeft een eerste schatting van de verwachte installatiegrootte en van de mogelijke kosten en opbrengsten van het biogasproject.
(Juridiche) Bedrijfsvorm
Het is belangrijk om bij het begin van het project stil te staan bij de wettelijke vorm die deze extra bedrijfsactiviteit eventueel met zich mee zal brengen. De voordelen van bijvoorbeeld een aparte entiteit voor het uitbaten van biogasinstallaties zijn vaak afhankelijk van de grootte van de installatie. Naast de technische aspecten van het biogasproject moeten ook de fiscale apecten zoals inkomensbelasting en btw in gedachten worden gehouden. Deze worden in dit handboek niet behandeld. Hiervoor kan een boekhouder of de belastingdienst worden geraadpleegd.
Prakrijkonderzoek & Excursies
Het is altijd nuttig om enkele bestaande installaties te bezoeken om ervaring op te doen. In contact komen met andere boeren, eigenaren van een biogasinstallatie en installateurs helpt om extra informatie in te winnen over bijvoorbeeld:

  • verschillen tussen diverse vergistingsinstallaties (met andere componenten en substraatmengsels)
  • mogelijkheden op de markt
  • knelpunten
  • structurele en procesgebonden problemen en de oplossingen hiervoor
  • het plannen en laten goedkeuren van de installatie
  • de nodige tijd van projectidee tot energieproductie

Via het BioEnergy Farm project worden meerder excursies georganiseerd voor geïnteresseerde boeren. Schijf u hier in voor de nieuwsbrief en blijf op de hoogte van aankomende activiteiten

Vergistingsproces

Vergisting op boerderijschaal is, op enkele uitzonderingen na, een continu proces op basis van vloeibare mest. De basis van de biogasinstallatie is de vergister, die meestal uit één of meerdere gasdichte mestopslagtanks bestaat.

Biogas benutting technieken

Het geproduceerde biogas in de vergister kan gebruikt worden voor bijvoorbeeld de productie van warmte, elektriciteit of biomethaan. Deze energie kan vervolgens gebruikt worden op de boerderij, geleverd worden aan nabije warmtegebruikers of geleverd worden aan het net.

Plannen wijzigen kan veel geld kosten!

Wijzigingen aan het project kunnen best zo vroeg mogelijk worden aangebracht. Niet alleen hebben de veranderingen dan een groter positief effect, ze zijn ook minder kostelijk en tijdrovend (zie figuur).

Voor een succesvol en voorspelbaar verloop van het project betekend dit dat, hoe eerder wordt gehandeld tegen verkeerde beslissingen in een vroeg stadium van het project, hoe kleiner het effect van deze wijzigingen is op de algemene kosten van het project.

Om deze redenen is het uiterst belangrijk om eerst haalbaarheidsstudie te doen, zelfs nog voor de duurzaamheidsstudie.

Figuur: Graad van detail, mogelijkheden tot wijziging en kosten voor veranderingen tijdens het proces van de ontwikkeling van het biogasproject

Terug naar overzicht

Download complete rapport

Handboek voor veehouders

Houdt mij op de hoogte

Sign up
U

Naar fase 2

Haalbaarheid
Share This