Mechanizmy wsparcia dla mikrobiogazowni

na etapie eksploatacji:

• stabilne wsparcie finansowe na etapie działalności (gwarantowane dopłaty, certyfikaty poświadczające pochodzenie energii, wsparcie w ramach systemu podatkowego, gwarantowane stawki taryfowe),
• opracowanie odpowiednich standardów jakości zapewniających bezpieczne i efektywne funkcjonowanie biogazowni.

Nawet najbardziej efektywna technologia może być trudna do wdrożenia w praktyce, jeśli procedury prawne są zbyt skomplikowane. W związku z tym, rządy wielu krajów wprowadzają uproszczone i przyjazne dla inwestorów ramy prawne w odniesieniu do budowy biogazowni i ich podłączania do sieci energetycznej i / lub gazowniczej.

Ramy prawne powinny zapewnić korzystne warunki dla realizacji efektywnych rozwiązań. Mając na uwadze, że mikrobiogazownie stanowią kosztowne inwestycje, fundamentalną kwestią jest zapewnienie przepisów, które zagwarantują przewidywalne wyniki ekonomiczne. W przeciwnym wypadku, ryzyko dla potencjalnych inwestorów może okazać się zbyt wysokie, aby chcieli oni angażować się w taką działalność.

Jednym z głównych problemów są procedury prawne wymagane przy budowie biogazowni, które są na tyle skomplikowane (i często kosztowne), aby skutecznie zniechęcić potencjalnych inwestorów (lub nawet zakazać im realizacji inwestycji).

Oprócz uproszczenia procedur prawnych, równie ważne są przepisy dotyczące kosztów przyłączenia do sieci. W przypadku gdy operatorzy sieci są zobligowani do pokrycia kosztów przyłączenia do sieci, sprzyja to rozłożeniu kosztów na społeczeństwo dążące do gospodarki niskoemisyjnej. W przeciwnym przypadku, gdy drobni producenci energii muszą sami płacić za przyłączenie do sieci, koszty te nie są dzielone i mogą okazać się zbyt wysokie dla indywidualnych inwestorów. W konsekwencji wdrażanie technologii produkcji energii w mikrobiogazowniach rolniczych staje się utrudnione.

Wdrażanie nowych technologii wiążą się często z ryzykiem ekonomicznym realizacji inwestycji. Aby zachęcić inwestorów do podejmowania ryzyka, w wielu krajach wprowadzono specjalne systemy dotacji. Wartość dotacji jest zwykle określona na podstawie kosztów kwalifikowanych.

Wymienione mechanizmy, wraz z ich ograniczeniami, są dla wybranych krajów UE opisane szczegółowo w Aneksie I. Oprócz rozwiązań stosowanych w Twoim kraju, warto rozważyć także mechanizmy stosowane w innych krajach! W aneksie zostały przedstawione również najlepsze praktyki dla omawianych rozwiązań. Na przykład, w Holandii od połowy 2015 roku nie ma konieczności uzyskiwania pozwolenia środowiskowego (związanego z długą i kosztowną procedurą) dzięki wprowadzeniu norm jakości.

Eksploatacja mikrobiogazowni warunkowana jest sytuacją na rynku. Ważne jest więc, aby zapewnić stabilną sytuację rynkową, gdyż wahania cen energii mogą prowadzić do negatywnych wyników finansowych.

Zwrot z inwestycji w przypadku mikrobiogazowni można osiągnąć poprzez oszczędności wynikające z unikania kosztów zakupu energii i przychodów uzyskiwanych ze sprzedaży jej nadwyżek. Z tego powodu, oprócz kosztów inwestycji, decydujące znaczenie dla wyników ekonomicznych biogazowni, mają ceny zakupu i sprzedaży energii. Ogólnie rzecz biorąc, ze względu na koszty dystrybucji i system podatkowy, ceny energii dla odbiorców końcowych są znacznie wyższe niż ceny hurtowe energii.

Większość różnic pomiędzy ceną zakupu i sprzedaży energii elektrycznej jest wynikiem obciążeń podatkowych, co przedstawiono na rysunku 21. W związku z tym, wydatki budżetu wymagane do współfinansowania produkcji energii odnawialnej wprowadzanej następnie do sieci energetycznej zostaną zrekompensowane przez dochody z odsprzedaży tej energii przez przedsiębiorstwa energetyczne odbiorcom końcowym.

Biorąc pod uwagę wyżej wymienione kwestie, lepsza efektywność ekonomiczna może być osiągnięta w przypadku przeznaczenia całej produkcji energii na własne potrzeby inwestora. Ograniczałoby to jednak zakres wdrażania rozwiązań bazujących na produkcji energii i ciepła z biogazu rolniczego, a także przyczyniałoby się do wybierania przez inwestorów instalacji o mniejszej skali  produkcji.

Mając jednak na uwadze, że zazwyczaj nie jest możliwe wykorzystanie całej wyprodukowanej energii na własne potrzeby, jej nadmiar powinien być sprzedawany do sieci energetycznej, ciepłowniczej lub gazowniczej. Jednak cena rynkowa sprzedawanej w ten sposób energii jest zazwyczaj niższa niż jej koszt zakupu na własne potrzeby.

Niektóre z mechanizmów wsparcia zwiększają korzyści z produkcji biogazu ponad to, co wynika z ograniczenia zakupów energii lub pozyskiwania dochodów pochodzących ze sprzedaży nadwyżek wyprodukowanej energii. W większości przypadków zmniejszenie zakupów energii jest bardziej opłacalne, szczególnie jeśli system wsparcia zakłada dotację do energii wyprodukowanej, a nie tylko sprzedawanej (jak to ma miejsce w Polsce i Belgii). Ze względu na zmienne zapotrzebowanie na energię elektryczną trudno dokładnie przewidzieć ile energii będzie potrzebne w danym momencie na poziomie własnego gospodarstwa, stąd podłączenie do sieci jest rozwiązaniem niezbędnym.

Sprzedaż wytwarzanej energii elektrycznej jest opłacalna tylko wtedy, gdy istnieje pewien poziom gwarantowanych taryf cenowych. W przypadku biogazowni poziom ten powinien zapewniać założony okres zwrotu nakładów inwestycyjnych. Pomimo wprowadzenia różnego rodzaju mechanizmów wsparcia w większości krajów ceny sprzedawanej energii elektrycznej są niższe, niż ceny energii kupowanej przez gospodarstwa domowe. Sprawia to, że sprzedaż energii elektrycznej jest nieopłacalna w porównaniu z sytuacją, w której cała produkcja energii jest zużywana przez inwestora. W efekcie może to ograniczyć realną wielkość biogazowni i prowadzić do wyeliminowania innych korzyści z produkcji biogazu (np. środowiskowych).

Rysunek obok przedstawia ceny energii elektrycznej kupowanej w gospodarstwie domowym, i ceny sprzedaży energii elektrycznej pozyskiwanej z biogazu (rodzaje tych zysków zostały omówione w następnym rozdziale). W niektórych krajach (np. we Francji) przychody z tytułu sprzedanej energii elektrycznej przekraczają koszty zakupu energii. Sytuacja taka pozwala na lepsze wykorzystanie potencjału biogazu rolniczego. Wymaga to jednak odpowiednich regulacji w celu uniknięcia nadużyć w udzielaniu dotacji i zbędnego obciążenia budżetu.

Rodzaje mechanizmów wsparcia na etapie eksploatacji

Mechanizmy wsparcia w trakcie działania mikrobiogazowni mogą obejmować różne formy dotacji finansowych, w celu zrekompensowania różnic między ceną energii sprzedawanej przez inwestora a ceną energii kupowanej przez niego, na co wskazywano już wcześniej.

Aby zapewnić więc większą rentowność sprzedaży energii cena sprzedaży energii elektrycznej/ciepła/biogazu często jest zagwarantowana poprzez specjalne przepisy (tzw. taryfy feed-in). Możliwe są też inne mechanizmy wsparcia dla handlu energią takie jak opomiarowanie netto (zgodnie z którym energia elektryczna wytwarzana we własnej mikroinstalacji i dostarczana do lokalnej sieci jest rozliczana poprzez odejmowanie jej od ilości energii zużytej z sieci elektroenergetycznej)[1] i rozwój inteligentnych sieci[2].

Różnice pomiędzy cenami energii sprzedawanej i kupowanej mogą być także kompensowane przez mechanizm wprowadzający dodatkowe dopłaty do sprzedawanej energii. Podobnie jak gwarantowane stawki taryfowe (taryfy feed-in), przychody te mają zwiększyć rentowność instalacji.

Poprawa opłacalności produkcji czystej energii może nastąpić także poprzez wprowadzenie systemu certyfikatów pochodzenia energii. W tym systemie producenci energii ze źródeł odnawialnych uzyskują certyfikaty, z których czerpią zysk sprzedając je do firm energetycznych.

Poszczególne kraje UE stosują jedynie niektórych z wyżej wymienionych mechanizmów.

^{[1] Dyrektywa 2009/72/EC Aneks 1 (Trzeci Pakiet Energetyczny) zachęca do wprowadzania inteligentnego opomiarowania w sposób wzmacniający decentralizację wytwarzania energii i efektywność energetyczną}

^{[2]  Dyrektywa Parlamentu Europejskiego 2006/32/EC dotycząca efektywności energetycznej podnosi kwestię inteligentnych liczników w celu poprawy efektywności energetycznej i lepszego informowania konsumentów o ich zużyciu energii}

Mechanizmy wsparcia w wybranych krajach UE

Poszczególne kraje wdrożyły różne systemy wsparcia odnawialnych źródeł energii, które w różnorodnym stopniu ułatwiają inwestycje i funkcjonowanie biogazowni. Mechanizmy stosowane obecnie w krajach uczestniczących w projekcie zaprezentowane zostały poniżej.